Dört incilde ki Farklılıklar? Çelişki mi? Fark mı? Bütünlük mü?
İlk üç müjdede (incil) birçok benzerliğin bulunması ve hatta bazı bölümlerin kelimesi kelimesine aynı olmakla birlikte birçok farklılığında olmasına “Sinoptik Sorun” denir. Bu tutucu Mesih imanlılarından çok, Kutsal Kitap’ın esinini inkar edenler için genellikle bir sorun oluşturmaktadır.
Bunu açıklamak için, birçok karmaşık teoriler oluşturulmuştur. Bunlar sık sık da yazılı biçimde elimize geçmemiş olan, teoride kaybolmuş belgelerle ilgilidirler. Bunlardan bazıları Luka 1:1’e uyarlar ve gerçek Mesih İnancına göre en azından olasıdırlar. Ancak bu teorilerden bazıları, ilk yüzyıldaki kilisenin, İsa Mesih hakkında “mit”ler oluşturduğunu söyleme noktasına kadar uzanmıştır. Bu “eleştirisel biçimde” iddia edilen teorilerin, bütün Hıristiyan Kutsal Yazılarına ve kilise tarihine küfür etmelerinin yanısıra, hiçbirini kanıtlayacak belge de yoktur.Ayrıca, “hiçbir bilgin” bu teorilerin Sinoptik Müjdeleri nasıl kategorilere ve parçalara ayırdığı konusunda “görüş birliğine varamazlar”. Buna daha iyi bir çözüm yolu, Yuhanna 14:26 daki Rab’bimizin sözlerinde buluunmaktadır:”Ama Baba’nın benim adımla göndereceği Yardımcı, Kutsal Ruh, size herşeyi öğretecek, bütün söylediklerimi size hatırlatacak.” Bu, görgü tanıkları oldukları için Matta ve yuhanna’yı ve belkide kilise tarihinin söylediği gibi, Petrus’un hatırladıklarını kaydettini varsaydığımız Markos’uda içerir.
Bunlara, Luka 1:1’de sözü edilen yazılı belgelere Kutsal Ruh’un dolaysız yardımını, Yahudi halkının hayret verici bir doğrulukla aktarılan “sözel geleneklerini” ekleyince Sinoptik sorun yanıtlanır. Bu kaynakların ötesinde olan gerekli gerçeklerin, ayrıntıların yada yorumların hepsi Kutsal Ruh’un öğrettiği “sözlerle” açıklanmıştır. (1.korintliler 2:13) Böylece, apaçık bir çelişki yada ayrıntılarda bir değişiklik bulduğumuzda, “Bu müjde neden bu olayı yada konuşmayı içermiyor (yada içeriyor yada vurguluyor)?” diye sormakla iyi ederiz.
Örneğin, Matta iki kez, iki insanın (körlükten ve cinlerden) kurtarıldığını kaydederken, Markos’la Luka sadece birinden söz ederler. Bazıları bunu bir çelişki olarak görürler. Yahudilere yönelik yazıldığı kabul edilen (yahudilerin anlayabilecekleri stilde yani: eski antlaşmadan alıntılar, ayrıntılı tartışmalar, Rabbimizin soy ağacı ve geneldeki Yahudi tarzı, yeni bir okur tarafından bile hemen fark edilir.) Matta’yı yasa “iki yada üç şahit” gerektirdiği için, iki adamdan ve diğerlerinide ün sahibi, meşhur bir adamdan (kör Bartimay) söz ediyor görmek çok daha iyidir. Aşağıdaki seçilmiş bölümler, Müjdelerdeki aynı şeyin ikinci kez tekrarı gibi görülen kısımların aslında ilgiyi önemli farklılıklara çekmek olduğunu anlatırlar: Luka 6:20-23, Dağdaki vaazı tekrarlıyor gibidir, ama Luka 6:20-23 düzlük yerde verilen bir vaazdır.(Luka 6:17) Matta 5:2-10, Tanrı Krallığına ait ideal bir vatandaşın karakterini tanımlar, ama Luka Mesih’in öğrencilerinin yaşam biçimlerini gösterir. Luka 6:40, Matta 10:24’le aynı gibidir. Ama Matta’da İsa Efendi, bizlerde O’nun öğrencileriyiz.
Luka’da öğrenciyi yetiştiren Efendidir, eğittiği kişi ise öğrencidir. Matta 7:22 Kral için hizmeti vurgular, Luka 13:25-27 ise Efendiyle paydaşlığı tanımlar. Luka 15:4-7 Ferisileri suçlamasıdır, Matta 18:12-13çocuklar ve Tanrı’nın onlar için olan sevgisi ile ilgilidir. Yahya, yanında sadece inanlılar varken, “O sizi Kutsal Ruh’la vaftiz edecektir” demiştir (Markos 1:8, Yuhanna 1:33). Etrafta özellikle Ferisileri içeren karışık bir kalabalık olduğunda ise, “O sizi Kutsal Ruh ve ateşle (bir yargı vaftizi olan) vaftiz edecek” demiştir. (Matta 3:11; Luka 3:16) “Hangi ölçekle ölçerseniz” sözü, Matta 7:2’de “diğer insanlara karşı yargılayıcı tavırlarımızdan”, Markos 4:24’de Tanrı’nın Sözünü kendine mal etmekten ve Luka 6:38’de de cömertliğimizden söz etmektedir.
Öyleyse bu farklılıklar çelişki olmayıp Tanrı Sözü üzerinde derin düşünen imanlıların düşüncesine hizmet eden Ruhsal gıdadır.